De start van de astronomische lente was op 20 maart (niet 21 maart zoals we wel eens durven denken). Om precies te zijn... op 20 maart om 4.06 uur startte de lente. In een groot deel van het land voelde het ook echt als de lente aan, maar "maart roert zijn staart" en dat zien we dan ook het komende weekend gebeuren!
Lente... overal zie je bloemen of nieuwe bladeren aan de bomen. De bijen worden weer actiever en zo ook de muggen. De lente merk je al snel aan de natuur.
Foto: Ben Saanen (Budel)
Ook de dagen worden natuurlijk langer. En vandaar dan de naam lente! Het is een oude afleiding van het woord "lang" en heeft betrekking op het lengen van de dagen.
Tijdens de winter zijn de dagen uiteraard korter dan de nachten. In de zomer zijn de dagen weer langer dan de nachten. Tussenin komt er dus een punt dat de dag en de nacht even lang zijn. Dit punt wordt ook wel de vernal equinox of de maart equinox genoemd. Bij de equinox zijn overal de dagen even lang als de nachten. Vanaf dit punt worden op het noordelijk halfrond de dagen langer dan de nachten. Deze dag- en nachtevening is dan ook de start van de astronomische lente.
Foto: Martin Herms (Apeldoorn)
De start van de astronomische lente is dus gelinkt aan de stand van de aarde ten opzichte van de zon. Denk hierbij ook aan de tilt van de rotatie-as van de aarde. Dat is ongeveer 23,5 graden. Daarom zijn de noordelijke, oftewel Kreeftskeerkring en de zuidelijke, ook wel Steenbokskeerkring op 23,5 graden noord en 23,5 graden zuid respectievelijk (meer over deze twee keerkringen later in deze blog.)
De invalshoek van de zonnestralen op 20 maart, de start van de astronomische lente.
De aarde staat nooit stil. Het beweegt de hele tijd: om zijn eigen as én in zijn wentelbaan om de zon. Er is dus een specifieke tijd dat de zon precies boven de evenaar staat. Dat was dus in de nacht naar woensdag om 4.06 uur. Dat betekent ook dat de zonsopkomst in de ochtend precies oost was en in de avond gaat de zon precies onder in het westen.
Start astronomische lente 2024 (Foto: Diana Huntjens (Simpelveld)
Voor de meteorologen is de lente al op 1 maart begonnen. De meteorologische seizoenen starten altijd op de eerste van een maand: de lente op 1 maart, de zomer op 1 juni, de herfst op 1 september en de winter op 1 december. Je kunt deze eigenlijk de "administratieve" seizoenen noemen, want de exacte data maken het makkelijker en accurater om naar weerstatistieken van het verleden te verwijzen én om seizoenverwachtingen te maken. Dus wereldwijd zijn de meteorologische seizoenen precies hetzelfde en ze duren overal drie maanden.
De data waarop de verschillende seizoenen starten. Links is de start van het meteorologisch seizoen en rechts weer de van het astronomisch seizoen. Voor de astronomische seizoenen gaat het hier dus om dit jaar, 2024. Volgend jaar zijn deze data weer wat anders.
Maar wist je dat de lente niet overal in de wereld voorkomt?!
De lente is één van de vier seizoenen die voorkomen in de gematigde breedten, dus de gebieden op aarde waar een gematigd klimaat voorkomt. Op het noordelijk halfrond vormt de gematigde breedten het deel tussen de Kreeftskeerkring en de Noordpoolcirkel. Op het zuidelijk halfrond komt dit gebied voor tussen de Steenbokskeerkring en de zuidpoolcirkel.
Een wereldkaart met de gematigde breedten in rood. Het bestaat uit het subtropische gebied en het gebied met een gematigd klimaat. (Bron: Wikipedia, deze kaart dateert uit 2007 en het kan zijn dat sommige landsgrenzen niet meer accuraat worden weergegeven)
In de rest van de wereld wordt het jaar anders ingedeeld qua "seizoenen" of "jaargetijden". Rond de evenaar zijn er bijvoorbeeld alleen maar een nat seizoen en een droog seizoen. Deze komen in één jaar twee keer voor.
Hierboven beschreven "seizoenen" zijn maar een verdeling van de jaargetijden in grote lijnen. Vanwege andere factoren zijn de seizoenen in elk deel van de wereld niet overal hetzelfde. Zo heb je bijvoorbeeld in de Tropen (het gebied rond de evenaar) tropische regenwouden én Savannahs of zelfs ook woestijn (denk hier bijvoorbeeld aan de Sahara).
Even terug naar België...
De astronomische lente startte dus gisteren, woensdag en in een groot deel van het land ging dat gepaard met echt lenteweer. Er was geregeld zon en de temperaturen kwamen ruim boven 15 graden uit. In de Limburgse Kempen (Kleine Brogel) werd zelfs 19.9 graden afgeklokt. In het centrum werd het 18 graden en aan zee moesten ze het met een graadje minder doen. Op en top lentetemperaturen dus.
Daar komt echter verandering in. Vandaag halen we nog maxima van 14 of 15 graden, morgen is dat 13 graden (in het zuiden wel nog 17 graden) en in het weekend komt het kwik niet of nauwelijks nog boven 10 graden uit. Na de doortocht van een koufront op vrijdag, komen we terecht in koude lucht van polaire oorsprong en komt er een gure wind te staan. Er trekken dan de zogenaamde maartse buien over het land. Na het weekend blijft het eerder wisselvallig, maar lopen de temperaturen weer wat op.
Magdel Erasmus
Michel Nulens
