Lokaal is het in de nacht naar 12 november al tot vorst gekomen dit najaar maar van landelijke vorst is nog geen sprake, daarvoor moet de temperatuur op anderhalve meter in de Bilt onder nul duiken en de kans is groot dat dat komende nacht gaat gebeuren. Ook zijn er mistkansen en kunnen bruggen en viaducten glad worden.
Eerste vorstdag steeds later
De vorst is laat dit jaar. Tot vorst aan de grond kwam het plaatselijk op 15 oktober al. In het Limburgse Ell kwam het in de nacht naar 12 november voor het eerst tot vorst op 1,5 m hoogte. Het werd -0,8 graden. Dat is ongeveer drie weken later dan gemiddeld. In het huidige klimaat komt het rond 21 oktober ergens in het land tot vorst. In de periode 1961-1990 was dat rond 15 oktober. Sinds 3 mei heeft het niet meer gevroren dit jaar. Het vorstseizoen lijkt door klimaatverandering ook steeds korter te worden. Sinds in 1901 de metingen zijn begonnen is in onderstaande grafiek (dagen met kans op vorst groter dan 1%) is goed te zien dat de eerste vorst steeds later valt en gemiddeld eerder eindigt. De periode dat het tot vorst komt wordt dus steeds korter. De winterse periode begint gemiddeld 2 weken later en eindigt gemiddeld op 8 mei. In 2050 wordt die periode in een opwarmend klimaat nog korter.
Vorstperiode wordt steeds korter
In het huidige klimaat duikt de temperatuur in de Bilt rond 3 november pas onder nul. In dit jaar dus nog bijna 3 weken later. De kans op een eerste vorstdag in november neemt door het opwarmende klimaat steeds verder af van 23% over de periode (1901-1930) tot 16% over (1991-2020)
De eerste landelijke vorstdag valt ook steeds later
Vroegste en laatste vorst
15 september 1971 is de vroegste datum waarop het voor de eerste keer vroor maar niet landelijk. In Deelen daalde de temperatuur naar -0,1 graden. De Bilt volgde een dag later. Op 16 september daalde de temperatuur tot -0.4 graden. Daarmee is dit de vroegste officiële vorstdag na de zomerperiode. In 2000 was de vorst juist extreem laat. Lokaal gebeurde dat op 16 december in Gilze-Rijen. Toen werd het daar -1,8 graden. Op 17 december dook de temperatuur ook in de Bilt een halve graad onder nul en daarmee was het de meest late vorstdag sinds de metingen vanaf 1901.
Aanvriezende mist en gladde bruggetjes
Komende nacht wordt het koud en gaat het ook de Bilt naar alle waarschijnlijkheid licht vriezen. Dat is nog niet alles want er zijn ook mistkansen.
Komende nacht kan de eerste landelijke vorst genoteerd worden. In de Bilt gaat het licht vriezen.
De vorst valt dus laat dit jaar en dat betekent dat de vorst ook nog niet in de grond zit zodat het wegdek nog niet glad wordt maar op bruggen (en viaducten) kan dat wel.
Gladde brug (foto: Arco Visser)
Dat komt omdat een brug niet te maken heeft met de restwarmte uit de bodem dus de lucht kan zowel aan de boven- als aan de onderkant van de brug flink afkoelen tot onder het vriespunt en het wegdek op zo’n brug wel glad kan worden.
In het voorjaar is dat precies omgekeerd. Dan kan als de luchttemperatuur boven nul ligt de vorst nog in de grond zitten en wordt de weg dus glad maar de weg op bruggen niet omdat de lucht onder bruggen ook al boven nul is.
Komende nacht wordt ook mist verwacht en in combinatie met vorst levert dat vaak mooie foto’s op want de mist kan aanvriezen. De onderkoelde waterdruppeltjes zetten zich af op bevroren oppervlakten zoals bomen en planten. Dit noemen we ruige rijp waardoor een prachtig wit landschap ontstaat.
Ruige rijp door aanvriezende mist (foto: Janneke Middendorp)
Blijft het vriezen?
Komende nacht dus lichte vorst en plaatselijk mist. Het blijft op de Verkiezingsdag morgen droog met af en toe zon maar het is kil met 6 graden en een aantrekkende zuidelijke wind. Later gaat het regenen in het noordwesten en loopt de temperatuur daar op naar 11 graden. Donderdag is het dan zacht met 13 graden en geen vorst in de nacht. Dat gebeurt ook niet in de nachten daarna maar het wordt wel guur met soms veel wind en winterse buien met hagel of natte sneeuw.
